
Należał do tych obywateli Kruszwicy, o których wspominało zawsze starsze pokolenie kruszwiczan. Wraz z odejściem ostatnich osób żyjących w czasach, kiedy to był on dzierżawcą Gopła pamięć o nim powoli ulegała zatarciu, a współczesne pokolenie wie o nim niewiele albo nic. Paweł Ryczek dzierżawę Gopła otrzymał jeszcze w czasach zaborów. Na olbrzymim obszarze jeziora zatrudniał ok. 200 rybaków. Swoją karierę związaną z rybołówstwem zaczynał jako rybak prowadząc razem z braćmi gospodarstwo rybackie. Bogate w ryby Gopło zapewniło duże zyski nawet po odprowadzaniu niemałych opłat za dzierżawę do rządu pruskiego. Główna baza rybacka zlokalizowana została w Kruszwicy obok mostu drogowego.





Ryczek ożenił się z Zofią Szpek, która prowadziła dom i pomagała mu w prowadzeniu olbrzymiego gospodarstwa prowadząc rachunkowość. Mieli czworo dzieci, same córki Marię, Ludwikę, Walentynę i Ewę. Zamożni rodzice zadbali, aby wszystkie otrzymały należyte wykształcenie w renomowanych szkołach. Państwo Ryczkowie prowadzili otwarty dom dla przyjezdnych gości odwiedzających Kruszwicę. Byli to głownie ludzie związani z środowiskiem kultury i sztuki poeci, malarze, kompozytorzy. Rezydowali u nich przez kilka tygodni co roku między innymi poeci Stanisław Przybyszewski, Jan Kasprowicz, kompozytor Ludomir Różycki. Jeden z odwiedzających gości artysta malarz Bolesław Lewański pozostał tu już na stałe żeniąc się z córką Ryczków Ewą. Ewa była również malarką i dzisiaj jest patronką Przedszkola Samorządowego Nr. 3 przy ulicy Niepodległości.


siedzą: Ludwika Uszacka i Maria zwana Mery- to były siostry z domu Ryczkówne


Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości z racji inflacji oraz bardzo wysokich opłat dzierżawy interes połowu ryb w Gople już nie był taki dochodowy. Zofia zmarła w 1932 roku, a Paweł w 1934r. Po jego śmierci nie było chętnych na dzierżawę jeziora. Państwo przekazało zarządzanie akwenem pod starostwo w Mogilnie, które utworzyło swoje gospodarstwo rybackie. Przystań przy moście opustoszała z łodzi i parowców rybackich. Pozostała kamienica, którą okupant niemiecki zamienił na mieszkania czynszowe, a nowe władze po wojnie utworzyły tutaj internat Szkoły Zawodowej, prawowitym właścicielkom kamienicy pozwalano zostać umieszczając je w małym mieszkanku na poddaszu. Córki państwa Ryczków Walentyna Koźmińska i Ewa Lewańska (mąż Ewy Bolesław zmarł w 1952r.) mieszkały tam do końca.


Ewa zmarła w 1980r., a Walentyna w 1984r. O Pawle Ryczku na pewno nie zapomnieli nigdy uratowani przez niego od niechybnej śmierci w wodach Gopła. W czasie swojego panowania nad Gopłem ocalił życie 30 osobom w tym dzieciom i 13 rybakom wyciągając ich głównie z pod zarwanego pod nimi lodu. Na kruszwickim cmentarzu bardzo łatwo można odnaleźć rodzinny grobowiec Ryczków, w którym spoczywają Paweł i Zofia oraz ich córki Ewa z mężem Bolesławem i Walentyna.









Kamienica Zamkowa 16 i najbliższe otoczenie na przestrzeni ponad stu lat:





















Co roku dzieci z Przedszkola z okazji Święta Zmarłych układają ze zniczy olbrzymie serce swojej patronce. Więcej o rodzinie Ryczków możemy dowiedzieć się z książki: „Rocznik Kulturalny Kujaw i Pomorza tom XVI” 2O12 – Opowieści Rodzinne – Dom nad Gopłem” autorka Ewa Piechocka, jest to to krewna Ryczków.






Ewa Lewańska i Walentyna Kośmińska. W audycji pt. „Ballady i romanse” (autorstwa Urszuli Łączkowskiej) polskiego Radia z 1971 roku wspominają lata swojej młodości. Ewa malarka na zawsze związana z Kruszwicą i Gopłem oraz Walentyna śpiewaczka, która występowała w całej Europie ostatnie lata życia spędzając w ciasnym mieszkanku na poddaszu (najpierw dom zabrali Niemcy w 1939, a władze PRL-umieściły w nim internat szkoły zawodowej) swojego rodzinnego domu, w którym gościli tacy znamienici goście jak Jan Kasprowicz, Stanisław Przybyszewski, Ludomir Różycki. Ewa zmarła w 1980 roku, a Walentyna w 1982. Obie spoczywają w rodzinnym grobowcu Ryczków na kruszwickim cmentarzu razem z rodzicami i mężem Ewy Bolesławem, który również był malarzem. Ewa została patronką Samorządowego Przedszkola nr 1. Będzie również patronować zbliżającym się XXVI Ogólnopolskim Literackim Spotkaniom Pokoleń w Kruszwicy – Kobylnikach, gdzie odbędzie się wystawa jej prac. Do radiowej audycji postanowiliśmy dodać kilkanaście zdjęć i tak powstał ten niezwykły filmik:
Artykuł powstał z inspiracji Pani Kingi Nowińskiej będącej również krewną Państwa Ryczków, która udostępniła materiały do artykułu w tym skan portretu Pawła Ryczka na tle Mysiej Wieży namalowany przez jego zięcia Bolesława Lewańskiego.
Pierwotna wersja artykułu znajdowała się na portalu TwojaKruszwica.tk stąd też poniżej przenosimy komentarze zamieszczone pod jego treścią:

Źródła materiałów do artykułu:
- Archiwa rodzinne Pani Ewy Piechockiej
- Archiwa rodzinne Pani Kingi Nowińskiej
- Narodowe Archiwum Cyfrowe
- Biblioteka Narodowa
- Archiwa własne
- „Rocznik Kulturalny Kujaw i Pomorza tom XVI” 2O12 – Opowieści Rodzinne – Dom nad Gopłem”